Η Πουληστρίνα

Προπαραμονή Πρωτοχρονιάς και  πήραμε νωρίς- νωρίς την «πουληστρίνα».

Κάθε φορά που σταματώ στο περίπτερο, «κειδά στο Καστρί», όλο και αποταμιεύω γλωσσικούς ιδιωματισμούς από τον φίλο Στάμο και την παρέα του. Σήμερα μου έκανε εντύπωση το παράξενο δέντρο , το δέντρο της πείνας όπως το ονόμασε.

Δύσκολη εποχή και για τις δικές μας αναζητήσεις. Εκεί που δημιουργείται το κατάλληλο περιβάλλον και ταξιδεύουμε στα παλιά, να σου και πετιέται « σαν φάντης μπαστούνης» η σκληρή πραγματικότητα.

Δέντρο πείνας λοιπόν, ..μετά σειρά έχουν τα γαϊδουράκια….. και πολλά άλλα..

Μεταφέρω τις ευχές του Στάμου και τις ενώνω με τις δικές μου για την ανατολή μιας νέας χρονιάς…. .τουλάχιστον αισιόδοξης!

Καλή Πρωτοχρονιά!

Χριστούγεννα Τότε - Τώρα

Παραμονή Χριστουγέννων όπως τότε;

Τίποτα δεν μπορεί να τα θυμίσει, εκτός της ημερομηνίας και της…. αγωνιώδους προσπάθειας να τα νιώσουμε.

 Ο ψεύτικος διάκοσμος δένει με τα ψεύτικα αισθήματα. Ο πλούσιος φωτισμός μάχεται το απλό και αληθινό.

Διαγράφω το εκτυφλωτικό φως και προσπαθώ να βρεθώ στα λιθόστρωτα στενοσόκακα της λάμπας πετρελαίου και του φαναριού.

Τότε που κάθε οικογένεια είχε το δικό της «κουσκούνι» δεμένο από το πόδι στη σκιά συνήθως ελιάς με πλούσια σκιά. Και μεις τρέχαμε….. με τους «κουβάες» γεμάτους αποφάγια ή πίτουρα.

Τότε που ηχούσαν σαν καμπάνες τα ξεφωνητά τους, όταν «κειδά στο γιοφύρι» η μαστόρισσα του είδους « Σοφούαινα» τα μουνούχιζε χωρίς αναισθητικό!

Τότε που θυσιάζονταν για το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι και την προμήθεια της οικογένειας μέχρι και το Πάσχα.

 Η « μίλλντα» ήταν το πρόχειρο πρωινό για τους εργαζόμενους γονείς στο κλάδεμα , το λισγάρι, το τσάπισμα, τα «πρώμα»!

 Τίποτα δεν πήγαινε χαμένο, εκτός από τις τρίχες του δέρματος και τα νύχια. Όλα είχαν τον προορισμό τους!

Τότε που ανηφορίζαμε τα στενά του Μελισσά με το φίλο Σάββα (της Βασιλικής και του Ναστάση ) κρατώντας στο χέρι δυο σπάγκους με κόμπο στην άκρη. Ένα  για να περνούμε  τις δεκάρες κι ένα για τις εικοσάρες.
«Καλήν εσπέραν άρχοντες …», γιατί τα λέγαμε μόλις βράδιαζε..  ή   «Χριστούγεννα πρωτούγεννα……»!

Και μετά στις Καμαρίτσες, το Λαγγόνι, του Τσίτση, την πλατεία,  την Έξινη. Εκεί ήταν δική μου επιθυμία, γιατί έμεναν οι αγαπημένες μου νονές και πάντα βάζαμε  μεταλλικά χωρίς τρύπα στη τσέπη!

Τότε που «γκινιάζαμε», δηλαδή φορούσαμε για πρώτη φορά, το καινούργιο ρούχο ή παπούτσι, μες στη νύχτα ανηφορίζοντας τα στενά για την εκκλησία.

Είπε και ο αγαπητός Μιχάλης : « Α κάτσει μυία στο παπούτσιμ μου; Α την σκοτώσω!»

……………………..

Για να καταλάβουμε τον πόθο του ξυπόλυτου παιδιού!


 Παραδοσιακά  κάλαντα  Χριστουγέννων
από τις Καλυθιές Ρόδου

Χριστούγεννα, Πρωτούγεννα, πρώτη γιορτή του χρόνου.

Για βγείτε, δείτε, μάθετε πως ο Χριστός γεννάται.

Γεννάται κι αναθρέφεται με μέλι και με γάλα.

Το μέλι τρων οι άρχοντες το γάλα οι αφεντάδες.

Αν είστε που τους πλούσιους, φλουριά μην τα λυπάστε

κι αν είστε που τους πιο φτωχούς ένα ζευγάρι κότες.

Και σας καληνυχτίζουμε, πέσετε κοιμηθείτε,

ολίγον ύπνον πάρετε κι ευθύς να  σηκωθείτε.

Στην εκκλησίαν τρέξετε με όλην προθυμία

και του Χριστού ακούσετε τη Θεία Λειτουργία

                            

Χαρούμενα Χριστούγεννα!

                                                  

Που την Αβκή

                           

«Και του χρόνου!», «Καλοφάωτο!», ήταν οι ευχές που εισέπραξα φεύγοντας για τελευταία φορά από το «λοτριβείο».

Το ίδιο εύχομαι και για σας και μάλιστα σύντομα. Όσο για τους «πολλdάρηες» καλό κουράγιο και καλά «ξετελέματα»!

Στο τελευταίο φορτίο «έφταξα που την αβκήν κειδά στου Βερκιού τον Κάμπο».

Είπα κι εγώ, «φόρτωσε ξεφόρτωσε θα τις κάνω»; Τις άφησα στο χωράφι και τις πήρα το πρωί.

Βγήκα διπλά κερδισμένος. Γλίτωσα δύο κόπους και απόλαυσα το πιο όμορφο χάραμα.

Ήταν τόση η μαγεία του πρωινού, που δεν άντεξα στον πειρασμό. Πήρα τη μηχανή και σας μεταφέρω, νομίζω μοναδικές εικόνες.
 Αν τεντώσετε και λίγο την ακοή, ίσως ν’ ακούσετε τα καλωσορίσματα της νέας μέρας από τους πετεινούς της περιοχής και τα γαυγίσματα των σκύλων του γείτονα κυνηγού.

(Μπροστά μας είναι ο Μελισσάς , στο βάθος ο Πευκώνος και πιο δεξιά το Ρημόκαστρο))

Με  το σημερινό ποστάρισμα, θα καταλάβατε οι μόνιμοι φίλοι,  ότι θέλω να στείλω το μήνυμα της ανατολής μιας καινούργιας μέρας, μετά την οικονομική κρίση, που αργεί..και μάλλον θα αργήσει...

Σκέψεις

Κατεβαίνοντας από τον Αγκρεμμό προς Φαληράκι σήμερα το πρωί, το βλέμμα μου κι η σκέψη μου πέταξαν στις μακρινές χιονοστολισμένες κορφές των ορέων της Ανατολής.  Ήταν και το mail που πήρα από τον ευγενικό συμπλόγκερ του « Μελισσά» με τη λίστα των λέξεων «κατάλοιπων» κι όλα αυτά με οδήγησαν να πονέσω και να φανταστώ άλλη μια φορά  τους ελληνικούς πλούσιους τόπους πριν το μεγάλο κακό του 1922.

Δεν είχα μέχρι τώρα την τύχη να πάω για ένα ιερό προσκύνημα, όμως  πολλές φορές με αφορμή θέματα των αναρτήσεων  περιδιαβαίνω τους πλακόστρωτους δρόμους τους θαυμάζοντας τα πέτρινα αρχοντικά και συνομιλώ μυστικά με τους ανθρώπους του εμπορίου, της τέχνης και της επιστήμης.

Έφτασαν, όπως έφτασαν τότε, διωγμένοι άρον-άρον από  τις εστίες τους στη φρίκη του πολέμου κι έφεραν στον τόπο μας άνοιξη. Μας έμαθαν την τέχνη των χειροποίητων χαλιών, της ζωγραφικής , των σύγχρονων τότε εργαλείων για τη γη και το βουνό, την επεξεργασία του σιδήρου, τη μετατροπή του απλού τενεκκέ σε έργα τέχνης, όπως φανάρια δρόμων και πολλά διακοσμητικά…….. Η ζωηρή μουσική τους με τα τραγούδια περηφάνιας και λεβεντιάς είναι βαθιά ριζωμένη στη ψυχή των παλιών Καλυθενών. Και πόσα άλλα….

Τους γνωρίσαμε σαν «Λιβισκιανούς» από το αντικρινό αρχοντοχώρι  Λεβίσι ή σαν Συμιακούς ,γιατί τη Σύμη πρωτογνώρισαν ,όταν θαλασσοδέρνονταν στην αναζήτηση νέας πατρίδας!

Πάρα πολλοί σημερινοί Καλυθενοί είναι απόγονοι των καταδιωγμένων προσφύγων της πλούσιας Ανατολής και αισθάνονται ιδιαίτερα περήφανοι για την καταγωγή τους!

Το Βουνί

Ήταν μια ξεχωριστή βραδιά. Μπήκα  για ένα καλησπέρισμα και δέχτηκα την πρόσκληση. Ο παλιός συμμαθητής  και φίλος Μάνιος απολάμβανε το ούζο του.

 –Κάτσε να σε κεράσουμε, είπε με όλη τη δύναμη της ψυχής του. Εγκάρδιος, φιλικός, ειλικρινής, όπως ήταν πάντα…. ο Μάνιος των παιδικών μας χρόνων.

Το ίδιο αισθάνομαι κι εγώ κάθε φορά που συναντώ πρόσωπα με οποία ζωγράφισα το παιδικό χαμόγελο.

-Θυμηθήκαμε την πρώτη μας τάξη, «κειδά στο Πάνω Σχολείο», τον αείμνηστο δάσκαλο μας Γεώργιο Βαγιανό και όπως έμεινε στην καρδιά μας « το δασκαλί» και πολλά  αθώα ευτράπελα, σκανταλιές της παιδικής σοφίας.

Σχεδόν τον διέκοψα, γιατί το μαγνητοφωνάκι στη τσέπη ..διαμαρτύρονταν. Έχουμε καιρό γι αυτά. Το θησαυρό των καλυθενών βουνών, όπως τον έζησε ο ίδιος , ήθελα να πλησιάσω. Δεν μου χάλασε χατίρι.

Ανάμεσα στο τσούγκρισμα και στο «εϊβα» ταξίδεψα στο «Βουνί».

 Γνώρισα τον Κάλυβα, κέντρο …τυροκομικής …πριν εξήντα και..χρόνια, τον Παππαρώνο, που τον ονόμασα «ακρόπολη» των βοσκών μας.

 Διαβάστε το γιατί και δικαιώστε με. Κάθε φορά που αναφέρεται το όνομά του αστράφτει το πρόσωπο των παλιών τσοπάνηδων. Αισθάνονται περήφανοι που βόσκησαν στα πλούσια ορεινά του λιβάδια με το «παχύ καϊμάκκι» και τα λιπαρά τυρομήζυθρα. Όλοι, μα όλοι, με όσους μίλησα,  τον έχουν για πρώτο , να το πω σύγχρονα, κομβικό σημείο. Από κει ξεκινούν για να μας ξεναγήσουν αργότερα στα Πριόνια, τη Μάρα, την Όξω Βρύση…..

Το «Βουνί» λοιπόν ή Ψαλίδι  ήταν η καλυθενή καρδιά, η βασική πηγή ζωής, κάτι αντίστοιχο με το Φαληράκι σήμερα.

Μήπως και το ξαναλέω μήπως θα ‘πρεπε να στήσουμε… ένα σημάδι , εμείς οι απόγονοι, σαν αναγνώριση προσφοράς του αγώνα τους… .Ξέρω ότι δεν γίνεται…  Εκείνο που είναι ανέξοδο είναι να το φυλάξουμε στην καρδιά μας.

Γνώρισα κι ένα Μάνιο ποιητή με ιδιαίτερες ευαισθησίες στο λυρισμό των βουνών και των αισθημάτων της αγάπης  με τη μετρική του παλιού δεκαπεντασύλλαβου και τη ζωντάνια της δοξαριάς. Αν την είχαμε κι αυτή θα ήταν δυο φορές ξεχωριστή η βραδιά μας.

Θα αναρωτιέστε σε πιο Μάνιο αναφέρομαι.
     Είναι ο φίλος Μανόλης Στατιού και όπως τον γνωρίσαμε από παιδιά, ο Μάνιος του Χαράλαμπου.

Μανόλης Στατιού

Της Κατταβιάς τα σύνορα θέλουν φωτογραφία,

την κόρη που αγάπησα την λένε Ασπασία.

 Πιάσε τα μαλλιά της κεφαλής μου και μέτρα τρίχα-τρίχα

και κάμε το λογαριασμό να δεις πόσες αγάπες είχα.

.............

Ήβκεμ μας το Λάι

Με δυο τρία ανοιγοκλεισίματα μαλάκωσαν οι αρθρώσεις των χεριών. Όμως το ψιλοάγκαθο στο δεξιό δείκτη δυσκολεύει.  Παλεύεται.. Όταν έχεις να μαζέψεις αγκαθωτούς «γύρους»  ..είναι αναμενόμενο.

Τα καταφέραμε λοιπόν και σήμερα κι  «εβκάλαμεν το λάιμ μας», … αφού «μας ήβκεν λλdίον το λάι ». Όχι λίγο λάδι, αλλά πολύς κόπος!

 Βέβαια «τότες είχαν τουβράες και ζεμπίλκια», ενώ σήμερα σύγχρονους διαχωριστήρες και δε χάνεται σταγόνα .

 Αλήθεια, θυμάστε τη σκάφη στην οποία επέπλεε και το μάζευε ο «μαγγανιάρης» με δοχείο που είχε επίπεδο τοίχωμα;   Ήθελε τέχνη……. για να μη μαζέψει και νερά. Στο τέλος το σκούπιζε με την παλάμη του-ό,τι κολλήσει δηλαδή- και το μετάγγιζε…..

Πόση αξία είχαν μερικές σταγόνες ! 

  Τυραννίες-τυραννίες και τότε και τώρα.. Να ΄χε και τιμή, « χαλάλι» ο κόπος. Άκουσα ότι χοντρικά πληρώνεται 1,8 ευρώ το κιλό……πιο φτηνό κι από το νεράκι του Θεού.

Αλλάζουμε μοτίβο και πάμε στο…. γλυκό ήχο «της βίτσας»... που πάει να χαθεί. Θα μου πείτε τι σας γράφω. Για σκεφτείτε λίγο, όταν χτυπάτε  ώριμες μαύρες ελιές , ελαφρά με την άκρη της βέργας δεν ακούγεται ένα ελαφρύ αρμονικό τσικ-τσικ και μάλιστα μοιάζει με τη φωνή της «κίκλας;» Εκτός και δεν πέφτουν, οπότε αναλαμβάνει έργο το πίσω μέρος της και αντηχούν  οι πλαγιές. Τότε γεμίζουν τα λιόπανα σπασμένα τρυφερά κλαδιά, πολλά φύλλα και διαμελισμένους καρπούς.

Σήμερα θυμίζουν τα λιοχώρια μας τις παραλιακές περιοχές….τότε με τα «πρώμα», που ο θόρυβος του «Κόχλερ» έδενε σαν συμφωνική ορχήστρα. Σταματούσε το δικό σου κι ΄λεγες  «άντε να ξεκουραστούν λίγο τ’ αυτιά μου», άλλα δύο και τρία ξεκινούσαν ή συνέχιζαν ,όπως διευθύνει ο μαέστρος  την ορχήστρα.

Συμπληρώνω ότι σήμερα που ξαναπήγα αισθάνθηκα  λίγο εργάτης φάμπρικας. Βρέθηκα ανάμεσα σε δύο μηχανές και μάλιστα η μία πρέπει να ήταν μεγάλου κυβισμού....

Φανταστείτε τι θα γίνει όταν αρχίζουν και χαλούν οι εξατμίσεις.... 

"Εγίμωσεν την κοφινίαν και μαέβκει τα τσουάλκια"

Κάποιος φίλος είπε με παράπονο ότι τα μεγάλα αποδημητικά πουλιά έρχονται και φεύγουν και σκέφτομαι μήπως φταίνε τα σύγχρονα ραβδιστικά με τους θορύβους τους. Εσείς τι λέτε;

 Προς το παρόν πάνε στα δάση, έτσι πιστεύω, απολαμβάνουν μύρτα, κούμαρα, ασκινόκαρπο… και θα ξαναγυρίσουν Φλεβάρη Μάρτη κι όλες οι ελιές θα είναι δικές τους.

Όσο για το   «λοτριβείο»…. όπως τα γράψαμε στο «λκιομάεμα».  Φίλοι και γνωστοί με ένα ανοικτό χαμόγελο που δένει με την κούραση της ημέρας , τα παλιά ρούχα και παπούτσια.

 Δεν μπορώ, θα το γράψω. Κάθε φορά την ώρα της αναμονής ζω συγκινητικές στιγμές. Μου θυμίζουν τα παλιά παιδικά χρόνια , τότε που όλοι φαινόμαστε και ήμαστε το ίδιο…

Μπαλωμένα παντελόνια…..παλιοτσαρούχες…ήταν τα διακριτικά μας!

 Αν  και λέω αν… είχαμε την ευκαιρία να συναντιόμαστε μερικές φορές το χρόνο χωρίς  τα σύγχρονα μέσα .. ,υποτίθεται εξυπηρέτησης, πόσο διαφορετική ποιοτικά θα ήταν η ζωή μας!!

Ο φίλος Γιάννης μόλις τελείωσε την παράδοση του ελαιόκαρπου και πρόθυμα δέχτηκε να φωτογραφηθεί με τη "βίτσα"!

Να τη........ βλέπουμε, γιατί σε λίγο ....θα χαθεί νικημένη από τη σύγχρονη τεχνολογία!